De polder
De oppervlakkige toerist heeft het idee dat de wereld boven Alkmaar en Schagen ophoudt. Niets daarvan. Het begon allemaal met het aanleggen van de grote polder genoemd naar Anna Paulowna, de Russische echtgenote van koning Willem II vanaf 1844. Omdat er een brede middenstroom was (de Zijpeboezem ook wel Oude Veer genoemd) maakte men een Westpolder (1845) en een Oostpolder (1846). Een grappig Hervormd Kerkje werd eerst gebouwd bij de Kleine Sluis (ook wel Anna Paulowna genaamd). Het kwam gereed in 1856 en valt op door de dikke toren die een beetje Engels aandoet.
Na de aanleg van de spoorlijn Zaandam-Den Helder in 1865 werd bij het station het eerste katholieke kerkje van de regio gebouwd ter ere van Maria Presentatie. Een eenbeukig kerkje van architect Asseler uit 1870 met een later vergroot koor en een minuscuul torentjes. Dat bood niet voldoende ruimte voor de klokken die de ijverige pastoor Deijns, geen kerken- maar een klokkengek- hier verzamelde. Die staan nu in een speciale klokkenstoel voor de pastorie.
Breezand
Inmiddels was in 1861 ten noordwesten van Kleine Sluis een nieuw dorp gesticht: Breezand. In het begin leed het een rustig bestaan totdat in 1912 werd ontdekt dat de schrale zandgrond zeer geschikt was voor de bloembollenteelt. In 1916 was er een grote overstromingsramp. In het museum tussen Anna Paulowna en Breezand kan men daar veel over te weten komen. Na 1920 vestigden zich hier vele katholieke emigranten uit de oude bollenstreek. Zo kreeg het dorp de bijnaam: ‘het Lisse van het noorden.’ Men kan nog een echte bollenschuur uit circa 1925 bewonderen aan de Zandvaart 192. Deze katholieke bollenboeren zetten het dorp echt op de kaart. De school van de Bijbel werd overgenomen en…. een gigantische kerk werd voor een kleine 120.00 gulden neergezet. Een fiere toren siert het aan Johannes de Evangelist toegewijde bedehuis.
Een moeilijk begin
Tot 1928 kerkten de Breezanders in het nabijgelegen Anna Paulowna in de kerk in de Spoorbuurt. In 1928 ontving kapelaan Verhoeff uit Gouda de opdracht van Mgr. Aengenent om in Breezand een eigen parochie op te richten en daar een kerk te bouwen. Pastoor van Meeuwen van het veel oudere Anna Paulowna hielp met het zoeken naar een passend stuk grond maar zijn kerkbestuurders vonden het maar niets. De opvolger van pastoor van Meeuwen ook niet. Maar de Breezanders hielden vol. Na wat geharrewar over welk stukje grond nu het meest passend was werd in de bloembollenschuur van P. Timmer een noodkerk ingericht. Van november 1928 tot september 1931 werd die gebruikt. De bollenschuur werd opgesierd met een zeer grappig scheef torentje van houten balken met een klein klokje dat bisschop Aengenent heel discreet had aangeboden.
De nieuwe kerk
In 1930 was de bouw van de nieuwe kerk begonnen. Men had de Rotterdamse architect H.P.J. de Vries aangezocht voor deze onderneming en in de jaren 1930-31 kwam er een ware kathedraal tot stand. Zo staat er tot de huidige dag een zeer ruime eenbeukige kruiskerk met driezijdig gesloten koor. Voor de kerk staat een flinke toren uit een stuk met bakstenen spits. De kerk doet denken aan de grote Paschaliskerk van Kropholler (uit 1921) uit Den Haag. De kerk valt op door de ruimtewerking: iedereen heeft het volle zicht op het altaar. Strakke houten gewelven omspannen de ruimte. Gebrandschilderd glas is er volop: het mirakel van Amsterdam staat afgebeeld (men neemt hier enthousiast deel aan Stille Omgang!). Boven het zangkoor vinden we natuurlijk Caecilia en in de buurt van de biechtstoel de Verloren Zoon (geschonken in 1949) te zien. Eveneens in 1949 werd een prachtige preekstoel van de firma Brom uit Utrecht geplaatst. In 1950 werd er een nieuw stenen altaar geplaatst en in 1954 kwamen er Kruiswegstaties van Lode Sengers. In dit kerkdorp zijn vele festivals (zie de borden buiten op de foto) en het is een van de weinige parochiekerken in ons bisdom die overdag gewoon te bezoeken is. Een voorbeeld voor vele andere parochies in ons bisdom.
Over Anna Paulowna zie www.olvpraesentatie.nl afdeling geschiedenis samengesteld door Theo Schilder. Over de parochiegeschiedenis van Breezand is in 1978 is een gedenkboekje verschenen van J.M. Fontijn.