De Rhône langs
Het is een kostelijke tocht om vanuit Nederland langs de Rhône naar het zuiden te trekken. Neen, ik trek niet langs de westoever (de wijnstreek van Chateauneuf du Pape) maar aan de andere kant. Als men aan de oostkant het grote Lyon gepasseerd heeft wordt het interessant. Eerst nog wat industrieterreinen en dan het prachtige Vienne met zijn oude kerken. Verder zuidwaarts (ik ga wat haastig) bereiken we Valence. De oude (weinig bekende) Romaanse kathedraal is zeer de moeite waard. Helaas is veel beeldhouwwerk in de beeldenstorm gesneuveld. We rijden verder naar het zuiden. Even voor Montélimar gaan we de rivier de Drôme over. Enkele jaren geleden bezochten wij (zie samen Kerk juli/aug 2010) de oude bisschopsstad Die met zijn fraaie mozaïeken van de Paradijstuin. Nu gaan we zuidelijker. We passeren Montélimar met zijn oude kasteel en de Nougat en het klimaat wordt steeds aangenamer mits er geen mistral is. Wanneer je echt al een zuidelijk gevoel krijgt ben je (nog steeds rijdend aan de oostelijke oever van de Rivier het oeroude bisdom binnen van Saint Paul Trois Chateaux.
Een oude bisschopsstad
Het stadje ligt aan de zuidwesthoek van het bisdom en is de zuidwestelijke toegangspoort tot deze streek waar al vanaf de 4e eeuw voor Christus Kelten neerstreken. De streek is rijk aan Romaanse kerkjes. Even ten noorden ligt op een heuvel het kostelijke La Garde Adhémar. Neen, let net op de atoomcentrales aan de overkant maar op de subtiele sfeer die hier hangt. In de kerk een zeer oude Mariabeeld en de lege console van een barokbeeldje wat gestolen is. Je kunt bij de foto wel kaarsje branden ter bekering van de zondaars (waaronder de dieven!) en voor de vrede. Verder in het bisdom liggen allerlei romantische abdijruïnes van Aiguebelle en Montségur. St. Paul Trois Chateaux is genoemd naar de oude keltische stam van de Tricastini (dat werd verbasterd tot 3 chateaux). Na de Kelten kwamen de Romeinen. Al heel vroeg waren hier joden en christenen. Het bisdom was een bij-bisdom van Arles. De eerste bisschop van S.Paul heette Réstitut. Hij is begraven in een plaatsje even ten zuidoosten van S. Paul dat nu zijn naam draagt. Een zeer bezienswaardige kerk staat daar. De heilige was in de oude toren aan de westkant (er zijn nog restanten van) begraven, later werd hij aan de oostkant bijgezet. Volgens de legende was hij de blindgeborene die zijn gezicht gerestitueerd (teruggekregen) had. Hij was –volgens de legende- met Maria Magdalena en Lazarus met een bootje zonder zeilen en roeispanen bij de Franse kust aan land gekomen (bij S.Maries de la Mer). Nadat hij het binnenland ingetrokken was werd hij door de plaatselijke bevolking uitgenodigd hun voorganger te worden. Een andere beroemde bisschop was Paul die al op de synode van Valence in 374 van zich liet horen. Zijn tekst is niet bewaard maar hij gaf wel zijn naam aan het stadje.
De kathedraal
De beroemde bisschopsstad van vroeger is nu een gezellig Frans plaatsje. Een vriendelijk marktpleintje waar uiteraard Jeu de Boule gespeeld wordt. De kathedraal ligt in het centrum. Hele smalle staatjes leiden ons er naar toe. De hoge muren van de kerk staan bars overeind. Als je rond de kerk loopt is er weinig meer te zien dan die muren. Het heeft even geduurd voor de schoonheid van deze oeroude kerk (de oudste stukken zijn al uit 1050) zich aan mij openbaarde. De verwantschap van het Romaans met de Romeinse stijl is overduidelijk. Pas later kreeg ik oog voor de subtiele bouwkundige details aan de buitenkant. Men waant zich in het oude Rome bij een groot Romeins badhuis. Een sober portaal (weer bijna klassiek Romeins) geeft toegang tot de kathedraal. Binnenin ook weer hoge barse muren. Maar wel met prachtige versiering van uitgehakte (weer klassieke) zuilen naast de hoog aangebrachte smalle ramen. De kerk is 24 meter hoog (!). Het enige frivole is het barokke orgel. De orgelkas is gebeeldhouwd door de Avignons kunstenaar Boisselin. Achter de tweede pilaar links een bas reliëf van het Laatste Oordeel. Men ontdekt ook 14e en 15e eeuwse fresco’s. Beeldhouwwerken tegen de pilaren: een mannetje (een monnikje?) trekt blijmoedig aan het klokkentouw. Achter zijn rug kijkt de duivel boos toe.
Het nieuwe Jeruzalem
De kerk is sober versierd. Maar blijf niet omhoog kijken. Beneden gebeurt het wezenlijke immers. Dat klopt: achter het hoofdaltaar valt onze blik naar beneden op de vloer! Een groots vele vierkante meters beslaand mozaïek van het Nieuwe Jeruzalem wordt zichtbaar. De kunst van het maken van mozaïeken is via de Romeinen hier bedaard. Men kan in het museum van Romeinse kunst in het stadje fraaie specimina bezichtigen. De mozaïeken hier laten zien dat het nieuwe Jeruzalem er niet zomaar komt! Hier links boven weer een mannetje. Waar kijkt hij naar? Naar een laddertje. Waarom? Hij lijkt onze aandacht te richten op het droevige feit dat deze goddelijke stad nog lang niet voltooid is. De stad waar God alles in allen kan zijn en waar geen rouw meer zal zijn en geen pijn zal alleen maar dichterbij komen dankzij ons aller inspanningen hier en nu!
Na het bezoek aan de kathedraal kan men nog een wat kleinere uitgave van de bisschopskerk bezoeken in S. Réstitut. De blindgeboren eerste bisschop die hier begraven is heeft veel mensen in deze streek de ogen geopend! Hopelijk worden ook onze ogen open gebroken om samen aan het Jeruzalem van God te bouwen.