De streek

U kunt het geloven of niet, maar ooit was Limmen een havenplaats. Ten noorden van het dorp ligt de buurtschap Dusseldorp. Oorspronkelijk heette die plaats Disseldorp omdat de buurt de vorm had van een dissel. Van daaruit liep een vaart die uitkwam ten zuiden van Akersloot. De naam van het dorp Limmen kan komen van het oude woord ‘limb’, dat moeizaam stromend schijnt te betekenen. De stroom die bij Egmond in zee kwam is verzand. Voor het onderhoud van de Schoorlse zeedijk moest Limmen in 1422 vijftien man leveren. De bodem bleek later erg geschikt voor de bloembollenteelt. In 1570 werden bollen door O.G. Busbecq, gezant van keizer Ferdinand van Oostenrijk, uit Turkije naar Europa gebracht. Kort daarna (op 8 oktober 1573) werd Limmen een vluchthaven voor de Spanjaarden die het beleg van Alkmaar verloren. Maar ook voor de prinsgezinden waren de mensen hier vriendelijk. Dat waren ze niet voor de mensen van de nieuwe leer: de preekstoel in de oude (nu protestantse kerk) werd regelmatig bevuild en onder de middagpreek organiseerde men luidruchtige feestjes. Men bleef dus gewoon katholiek. Hoe belangrijk de plaats was bleek ook in op 10 oktober 1799, toen in de smidse van Limmen op een aambeeld de overeenkomst werd getekend tussen de Engelse-Russische en de Franse-Bataafse legerhoofden, waarbij eerstgenoemden zich tot ontruiming van Noord-Holland verplichtten. Dat aambeeld wordt door de Stichting Oud Limmen bewaard. De bollenteelt kwam pas na 1850 goed tot ontwikkeling. Toen de teelt goed op gang was gekomen stichtte schoolmeester P. Boschman in 1928 aan de Zuidkerkenlaan naast de oude kerk de ‘Hortus Bulborum’. De naam Limmen kan trouwens ook komen van het Friese ‘lindebam’ (lindeboom) of van liem (leem); wie het weet mag het zeggen.

De Groot Limmerpolder (de A9 loopt er tegenwoordig dwars doorheen) beslaat het oostelijke (natte) deel van de gemeente. De net achter Van der Valk in Akersloot gelegen windmolen helpt het elektrische gemaal.

Het kerkdorp

De oude kerk is gelegen op de zuidelijke punt van de strandwal Limmen-Heiloo-Alkmaar. De oudste vermelding dateert uit 740. Omstreeks 800 wordt een – vermoedelijk houten – kerkje te Limbon vermeld, dat eigendom is van de St. Maartenskerk in Utrecht. Het vrome Limmen wordt in 980 weer genoemd wanneer de graaf van Holland, Dirk II, schenkingen doet aan het klooster van Egmond. Vanaf de eerder genoemde A9 heeft men een mooi zicht op de oude kerk links en de katholieke kerk meer naar rechts. Ook romaans… zo wil een begin 20^e-eeuwse architect ons doen geloven. De hervormde (eerst aan Willibrord en later aan Cornelius gewijde) kerk heeft muurresten uit 1100. De laat-romaanse toren dateert uit 1200. Rond 1300 verrees de kerk. In 1572 liep die schade op. De toren werd hersteld en het schip ook, zij het afgeplat, want de koorpartij bleef een ruïne. Die werd pas in 1806 opgeruimd. De toren bevat een echte Hemony-klok uit 1650. Van binnen zijn er nog gotische sleutelstukken aan de balken te vinden. In 1968 werd de kerk bevrijd van zijn naargeestige pleisterlaag aan de buitenkant.

 Cornelius

Geboren uit het voorname geslacht van de Cornelii, was hij paus van 251-253; hij stond als een zachte en verzoeningsgezinde natuur aan het hoofd van de kerk. Onder Gallus werd hij verbannen en stierf hij in Civitavecchia. Hij werd begraven in de catacomben van Callixtus in Rome. Omdat zijn naam aan het latijnse cornu doet denken werd hij afgebeeld met een hoorn. De fantasie ging nog verder: hij werd de patroon van het gehoornde vee. Hij heeft dus weinig met bloembollenteelt te maken. Hij heette wel beschermer te zijn tegen vallende ziekte (epilepsie) en ziektes waar niemand raad mee wist. Vooral daardoor werd hij ook hier populair. Hij wordt meestal samen met Cyprianus afgebeeld met een boek. Zijn relieken zijn (met die van Cyprianus) te vinden in schrijnen in Cornelimünster in Duitsland en in het Franse Compiègne.

De katholieke kerk

Die werd uiteraard ook aan Cornelius gewijd (Martinus kreeg eveneens ruimte) en Willibrord, die ook goed helpt bij epileptische problemen, kreeg een plaatsje naast hem op de buitengevel. De kerk lijkt oud-romaans, maar dateert pas uit 1901. Eerst was er verderop een schuurkerkje aan de Disseldorp verderop. Later kwam iets ten zuiden van de huidige kerk een bouwsel uit 1856; vanaf 1963 met toren. Na 160 jaar werd die afgedankt en een nieuwe kerk gebouwd. J.H. van Groenendael was de architect en P. Snel uit Schagen leidde de bouw. Het is bij nadere beschouwing een kerk met romaanse, vroeg-gotische, renaissance- en modernere motieven. Opvallend is het portaal met een tribune erboven en de toren die aan de zuidkant het gebouw flankeert. Een rond tongewelf overspant bijna 15 meter hoog het geheel. De kerk is erg licht; grote rosetramen in transepten en westbouw lijken daar de oorzaak van. Maar ook werkt mee dat de zijbeuken niet met lessenaarsdaken (schuine daken) op het schip aansluiten, maar met platte zadeldaken zijn gedekt. Zo is er meer ruimte tussen voor de bovenlichten. Een zelfde list paste men toe in het schip van de Bavokathedraal. De preekstoel en enkele schilderijen (het kerstschilderij van Bloemaert!) komen nog uit de oude kerk. De gebroeders Van Rooyen vervaardigden gebrandschilderde ramen. Mooi is het beeld van David op de biechtstoel met tranen van berouw. Het orgel is van Ypma en dateert uit 1882. In 2002 vierde men het 100-jarig jubileum. Er werden nog nieuwe schilderijen van Cornelius en Martinus door Siem van Bleisem (uit 1980) aan de achterwand gehangen. Een nieuw monument in de vorm van een bloembol is op 15 april 2002 bij gelegenheid van het 100-jarig bestaan door Tewis Elzinga geplaatst. Die symboliseert openheid, omarming en het bloeiende Limmen. Waarom de kerk zo bloeien kan?

Volgens mij doordat er zoveel heiligen in ere worden gehouden: Willibrord, Cornelius, Martinus, Petrus (binnen in een raam en buiten in standbeeldvorm met Paulus om het kerkhof te bewaken). Als je zoveel heiligen te vriend houdt en elkaar vasthoudt door zoveel feesten te vieren als ze hier doen moet het toch wel goed gaan!

Helaas!

Op 2 mei 2018 sloeg het noodlot toe: een pittige brand verwoestte het dak en het orgel. Gelukkig bleven de toren en de pastorie gespaard. En …. ook gelukkig men zegt dat de kerk hersteld kan worden. We wensen de parochianen veel sterkte toe.

Mooie afbeeldingen vindt men op de website www.corneliuskerk-limmen.nl bij de rubriek: ‘rondkijken in de Corneliuskerk’. De tekening van de schuurkerk is uit het boekje ‘Geschiedenis van de rk kerk in Limmen’ van Peter Valkering uit 2012-13. Interessant is het artikel van pastor Olling: ‘St. Cornelius van Rome naar Limmen’ (st.cornelius pdf). Tenslotte heeft pastoor Bertus Voets een boekje geschreven: ‘Even vertellen over katholiek Limmen’, Westfries Administratief Centrum Hoorn 1977.