Wijze Vrouwen in de Kathedraal

De gewelven

‘Zoals de vleugels van de Cherubijnen de Ark van het Verbond in Jeruzalem beschermden, zo spreiden zich de heilige gewelven van de kathedraal uit over het Bisschoppelijk altaar.’ Zo verheven begint kapelaan M.A. Thompson in het tijdschrift Sint Bavo (3e jr. 1900 blz.106) zijn uitleg van de nieuwe ramenserie in de Haarlemse Bavo. Vlak onder die gewelven zijn de zeven hoofdramen van de kathedraal aangebracht. Het oosterzonnelicht met zijn stralen schiet de kathedraal binnen en de stralen voeren door de ramen een zeer ingewikkelde maar diepzinnige boodschap mee: de God van Abraham, Mirjam en Judith, de God van Jesus, Maria en de apostelen en de God van Willibrord, Bonifatius en Bavo is dezelfde. De ramenserie werd uitgevoerd door de Vlaming Jules Dobbelaere uit Brugge, die aan bisschop Callier schreef (op 9 maart 1896) `het overheerlijk plan welke UEd opvatte’ in vijf maanden uit te kunnen voeren.

De absisramen

Het thema van de absisramen heeft betrekking op de Heilige Geest of ‘Geest Gods’ die zijn zeven gaven geeft, ons leert bidden in de zeven beden van het Onze Vader en door de zeven Sacramenten sterkt. De zeven gaven van de H. Geest zijn in de zeven linkerramen van de raamgroepen uitgebeeld. Ze zijn geput uit (de Griekse Septuagintversie van) Jesaja 11,2-3: `De Geest des Heren zal op Hem rusten: de geest van wijsheid en verstand; de geest van raad en sterkte; de geest van wetenschap en vroomheid, en de geest van de vreze Gods zal Hem vervullen.’ Ze worden in de Haarlemse ramen steeds toegelicht door een oudtestamentisch tafereel. In de rechterramen zijn de zeven beden uit het Onze Vader verbeeld met toepasselijke nieuwtestamentische voorstellingen. In de zeven kleine rozetten erboven vonden de zeven sacramenten een plaats. De ramen waren niet geheel naar tevredenheid van de architect. Cuijpers vond de warme kleuren, de kleine schaal en de talrijke details voor die hoge plaats niet geschikt en zegt dat het werk van Dobbelaere ‘zoveel beneden hetgeen bij den stand van dezen kunsttak in ons Vaderland verwacht mocht worden gebleven is.’ Toch is er veel te zien en.. wat zijn er veel vrouwen actief (raam 2,6 en 7).

We gaan van links naar rechts:

Eerste raam: Links: Vreze des Heren. Offer van Abraham + tekst Gen. 20, 11 ‘Ik weet dat je God vreest’. Rechts: Uw naam worde geheiligd. Christus’ geboorte + tekst Ps. 40, 7-8 ‘Offers wil ik niet daarom kom ik zelf.’ Boven: Sint Willibrord wijdt een priester.

Tweede raam: Links: Vroomheid. Mozes en zijn zuster Maria (in de grondtekst staat zijn broer Aäron!) zingen Gods lof +tekst Ex. 15, 18: ‘de Heer zal regeren.’ Rechts: Uw rijk kome. Christus en Johannes bij de Jordaan + tekst Mt. 3, 2: het rijk is nabij!’ Boven: Sint Wulfrannus doopt Ovo.

Derde raam: Links: Wetenschap. Job ontvangt een ramptijding . Tekst: Job 1,21 (Latijnse versie): ‘wat de Heer behaagt gebeurt”. Rechts: Uw wil geschiede. Christus wijst op goede aarde, met tekst Luk. 8, 15.  Boven: Het Vormsel. Sint Bonifatitius en Eobanus met vormselolie.

Vierde raam: Links: Kracht! Elias die de Baälpriesters versloeg zegt tot de koning Achab: ‘sta op en eet.’(1 Kon. 18, 41). Rechts: Geef ons heden ons dagelijks brood. Jesus wijst naar de vogels door de hemelse Vader gevoed (Mt. 6, 26). Boven: Het Sacrament des altaars. De heilige broeder Ewaldus draagt de mis op.

Vijfde raam: Links: Raad. David vlucht voor zijn zoon (2 Sam. 6, 11–12) en laat de scheldende Simeï begaan. Rechts: Vergeef ons onze schuld. Christus wordt gezalfd (Luk. 7, 48). Boven: De Biecht. Pepijn van Herstal biecht bij Sint-Wiro.

Zesde raam: Links: Verstand. Judit verlaat Bethulië en spreekt de priesters verstandig toe: ‘God heeft jullie beproefd maar zal je ook redden.’ (Judit 8, 21 en 8,33). Rechts: Leid ons niet in bekoring. Christus in de hof van olijven (Mat. 26, 41). Boven: Sint Berlindis ontvangt het H.Oliesel.

Zevende raam: Links: Wijsheid. De Makkabeese moeder bemoedigt (‘vervuld van wijsheid’) haar jongste kind (2 Mak. 7,21). Rechts: Verlos ons van het kwade. Christus’ verrijzenis + tekst Hand. 2, 24. Boven: Het Huwelijk van Sint Bavo (dat dit huwelijk slecht was heeft de glazenier niet gedeerd).

Conclusie

Op een kostelijke manier worden drie lagen geschiedenis van Gods volk (Oud Testament, Nieuw Testament en kerkelijke traditie) met elkaar verbonden. Jammer genoeg ziet kijkt niemand echt naar deze ramen. Niet omdat de symboliek diepzinnig is maar gewoon omdat de voorstellingen priegelig zijn en de teksten volstrekt onleesbaar, behalve misschien voor de enkele duif die in de kathedraal ingesloten raakt. Een etage lager staan (beter zichtbaar) zeven heilige mannen en vrouwen (Hadewych, Edith Stein e.a) afgebeeld in de eregallerij. Zo zweven er meer vrouwen boven het priesterkoor dan er in de diensten functioneren. Honni soit qui mal y pense!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.